Van Eigen Regie naar Taakdelegatie en Kamelen bij Dover

Eigenlijk staat er: van de leidinggevende als casemanager naar de casemanager in Taakdelegatie. Tal van (semi)publieke werkgevers zijn nu nog (maart 2018) volop bezig met allerlei trainingen en programma’s waarin leidinggevenden getraind worden voor gespreksvoering met zieke werknemers. Op hetzelfde moment zijn echter de directies van dezelfde werkgevers bezig om na te denken hoe ze hun organisaties na mei 2018 AP-proof kunnen krijgen. Dit voorbeeld van omdenken zie ik op dit moment gelukkig ook bij mensen die het eigenregiemodel met de leidinggevende als de casemanager verdedigd hebben. Nee, dit was geen sneer: ik ben er oprecht blij om dat steeds meer mensen zich van de noodzaak bewust zijn om de verzuimbegeleiding door een professional met een afgesloten specifieke beroepsopleiding op minimaal hbo-niveau te laten doen.

Norbert Lammert

Heb je ooit van deze man gehoord? Hij is vorig jaar met pensioen gegaan en zat van 1980 tot 2017 voor de CDU in de Bundestag, de evenknie van onze Tweede Kamer. De laatste 12 jaar van zijn ambtsperiode was hij Bundestagpräsident en zat in die functie de vergaderingen voor. Getuige het aantal hits op youtube (meer dan 1 miljoen) deed hij dat met veel gevoel voor humor. Bij zijn afscheid kreeg hij ook bijzonder veel hulde en lof vanwege zijn democratische manier van voorzitten. Bij zijn afscheid van de Bundestag zei de heer Lammert daar zelf het volgende over: “Een vitale democratie herkent men niet aan het feit dat uiteindelijk de meerderheid beslist, maar daaraan dat minderheden op de route naar de besluitvorming hun rechten kunnen inbrengen”. Niet alleen het borgen van rechten van minderheden is een onderdeel van een democratische besluitvorming, maar juist door het aanhoren van deze visies en rechten kan er vaak tot een betere democratische besluitvorming worden gekomen.

Kamelen bij Dover

Inmiddels luctor et emergo ik me door de 100 pagina’s die het NIVEL over Taakdelegatie heeft opgeleverd. Ik maak van de gelegenheid gebruik om Jurgen van der Baan een compliment te maken met het verslag dat hij hierover heeft geschreven; een aanrader. Zelf ben ik nog niet aan een dergelijk einddocument toe, maar over de Kamelen bij Dover wil ik toch al wel iets kwijt. Wat me tot nu toe opvalt aan het NIVEL-document, is door alles heen de gemiste kans om de democratische besluitvorming volgens de heer Lammert toe te passen.

Laat ik het diplomatiek zeggen: een paar uiterst belangrijke minderheden (en dan bedoel ik zeker niet alleen CS Opleidingen) waren niet door NIVEL voor het overleg uitgenodigd. Daardoor dreigt er nu een bijzondere situatie te ontstaan: het is belangrijker dat de procedure goed verloopt, dan dat het probleem wordt opgelost. Alle bekende partijen waren aanwezig: de FNV, KoM, NNvA, OVAL, NVAB, NVVG, VNO-NCW, SGBO (opleiding voor bedrijfs- en verzekeringsarts), V&VN Arboverpleegkundigen en zelfs de RNVC (mogelijk vanwege hun negatieve standpunt over TD. Tot 2e helft 2017 heb ik van de inbreng van de RNVC helaas eigenlijk niets kunnen terugvinden).

Veel van deze partijen hebben een overeenkomst: ze zijn medisch georiënteerd en deze achtergrond sluit grotendeels aan bij de onderzoeksvragen van NIVEL (ik laat de kwestie Taakherschikking achterwege):

• Onder welke voorwaarden is Taakdelegatie verantwoord en efficiënt?
• Kan Taakdelegatie bijdragen aan het verkleinen van het tekort aan bedrijfsartsen, nu en in de toekomst?

Vanuit de vraagstelling begrijp ik de wijze waarop het rapport met de problematiek omgaat volledig en toch zit hier een stevig risico. Wanneer je bij Dover aan de kust staat en je wilt naar het vasteland reizen, dan heb je een boot nodig en geen kameel. Het NIVEL-onderzoek gaat vooral over de te vormen kaders voor het medische deel van de Taakdelegatie, het medisch verzuim. En omdat iedereen (dus ook de politiek) zich straks gaat beroepen op een zo belangrijk rapport, is het jammer dat er zoveel aandacht uitgaat naar het kleinste probleem van het verzuim: het medisch verzuim.

Een paar alternatieve onderzoeksvragen

Raken we niet nog verder verstrengeld in de afwijkende Nederlandse spagaat dat de oorzaak er niet toe doet, juist omdat er alleen vanuit de bestaande wetgeving en context wordt gedacht? Zo maar eens wat andere onderzoeksvragen die met het oog op Europa steeds belangrijker worden:

• Zijn er ook te weinig bedrijfsartsen wanneer het verschil in verzuimoorzaak (het door Asscher vooruit geschoven vraagstuk over onderscheid tussen Risque Social en Risque Professionel) wel wordt gemaakt?
• Wat is de waarde van het NIVEL-onderzoek wanneer dit verschil wel wordt gemaakt?
• Hoe ziet Taakdelegatie er uit wanneer je de niet-medische oorzaak voor verzuim anders belicht, anders benoemt en anders benadert?

Hoe hard er in Nederland ook gewerkt wordt om van containerbegrippen als burn-out (op basis van 50% oorzaak???) en werkstress als enig land in Europa officiële beroepsziekten te maken, dan nog is een enorm groot deel van het verzuim niet medisch. Maar het wordt vanzelf eerder een medische oorzaak wanneer er alleen of overwegend medisch naar wordt gekeken. Ongeacht of dat door de bedrijfsarts, of de in het onderzoek veel besproken medisch opgeleide BIG praktijkondersteuner is. Dus is dit dan de nieuwe verdeling voor de toekomst wanneer het protocol Taakdelegatie medisch klopt? Zijn werknemers met een verschuiving van de benoeming daar dan echt mee geholpen?





Worden de problemen die je thuis niet meer aankunt en waardoor je je ziek meldt verholpen? Is de oplossing dat er nu een keurig binnen het protocol gedane anamnese (pagina 17) ligt van de in taakdelegatie en samenwerking met een binnen de NVAB beschreven standpunten (pagina 29 en 30) BIG geregistreerde (arbo) verpleegkundige praktijkondersteuner? Uitkomst: spanningsklachten, interventie en voorlopig arbeidsongeschikt?



Omslag in denken nodig

Natuurlijk zal dat niet de bedoeling van het NIVEL-onderzoek zijn en natuurlijk is het ook niet de bedoeling om de SER extra handvatten te geven om de arbeidsarts te lanceren. Dat geloof ik allemaal direct, maar toch had ik bij partijen graag iets meer herkenbaarheid gezien die de grens van ‘de eigen toko’ overschrijdt. De bedrijfsarts van 2018 en de toekomst werkt anders dan de collega BA in de afgelopen 25 jaar heeft gedaan. Voor arbodiensten geldt hetzelfde, al is het maar omdat de werkomgeving juridisch en feitelijk enorm snel verandert. Binnen Positieve Gezondheid (IPH) zijn zaken als dagelijks functioneren, welbevinden, zingeving en kwaliteit van leven bijvoorbeeld zeker net zo belangrijk als de oude idealen (geld, aanzien, positie).

Dus ik hoop van harte dat iedereen bereid is om in te zien dat er voor het oplossen van 70% van het probleem wat anders en meer nodig is, dan alleen witte jassen en protocollen die zich voornamelijk op de 30% van het probleem richten. Om deze omslag in denken samen met alle andere professionals binnen de kaders van de nieuwe privacywet te gaan realiseren, zal een enorme uitdaging voor iedereen zijn. Omdat de beeldvorming nog volop in gang is, zie ik het NIVEL-onderzoek als een eerste stap van een reis die nog lang is.