Door rood rijden mag als je het maar voorzichtig doet?
Mijn laatste column is al weer even geleden, maar het is dan ook spitsuur bij CS Opleidingen: nieuwe opleidingen, een nieuwe beroepsvereniging, nieuwe VeReFi-tools, enzovoorts… En dan is er in de afgelopen twee maanden ook nog eens zoveel gebeurd in verzuimland, dat het moeilijk kiezen is waarover ik het eerst ga schrijven. Zo maar een willekeurige greep:
- Grote overheidswerkgevers die met droge ogen vragen/half beweren dat de privacywetgeving (in het kader van verzuim) toch voor hun niet van toepassing is?
- Minister Asscher die volhardend en gepassioneerd Werkstress als (overigens niet te duiden) beroepsziekte blijft promoten. Wanneer ik in de pauze naar een gemiddelde groep in een van onze opleidingen kijk is Beeldschermstress dan misschien ook een leuk onderwerp om over de lijn van beroepsziekten te scoren?
- Dezelfde minister Asscher die in januari 2016 een onderzoek door de SER aankondigt naar de effecten van een 1-jarige loondoorbetalingsverplichting in plaats van de huidige 2 jaar. De SER heeft de 2-jarige verplichting vast ook als meest korte onderzoekstermijn van de minister meegekregen, want er is nog steeds niets.
- Of een leuk stukje over de plannen van de KNMG die denken dat alle problemen in de wereld van verzuim en arbeidsongeschiktheid kunnen worden opgelost met nog een extra professional erbij: de ‘Arbeidsarts’. Met de huidige 2 domeinbeheerders; de bedrijfsarts en de verzekeringsarts is het allemaal niet goed, dus we doen er nog een bij, dan wordt het vast veel minder ingewikkeld en goedkoper. En om het helemaal makkelijk te maken doen we er dan nog een extra uitstroomprofiel voor deze met node gemiste professional bij.
Maar nee, eerst wat anders leuks: de NVAB over de beleidsregels De zieke werknemer van de AP!
Op 1 december 2016 kwam de NVAB, beroepsvereniging van de bedrijfsartsen, met een mededeling voor haar leden. Ik citeer een stukje uit dit bericht:
“Recent heeft de NVAB met de AP over deze vragen gesproken en is duidelijk geworden wat de uitleg precies betekent voor de uitvoeringspraktijk. Het gaat de AP vooral om twee belangrijke pijlers van de privacyregelgeving:
1. Het geheimhouden van medische gegevens
2. Het zonder dwang of drang kunnen spreken (of zwijgen) door zieke werknemers over privacygevoelige onderwerpen
Zo mag een werkgever niet vragen naar arbeidsbeperkingen omdat daarmee te gemakkelijk medische gegevens zijn te achterhalen. Datzelfde geldt voor het vragen naar arbeidsmogelijkheden, want dat is het complement van de arbeidsbeperkingen. Ook mag de werkgever niet zelf uit het verhaal van de werknemer opmaken welk werk de werknemer dan eventueel zou kunnen doen, want dat komt neer op een interpretatie van beperkingen en/of mogelijkheden. Deze interpretatie (beoordeling) is juist voorbehouden aan de bedrijfsarts.
Volgens de AP moeten werkgever en werknemer nadrukkelijk wel (zonder dwang of drang) een gesprek kunnen blijven voeren over de specifieke arbeidstaken of deeltaken die een zieke werknemer denkt te kunnen doen. Daarvoor moet de werknemer in alle vrijheid kunnen aangeven welke (deel)taken van zijn eigen of eventueel ander werk hij nog denkt te kunnen doen. Bij voorkeur geeft een werknemer dat zelf spontaan aan, en niet in reactie op een vragenvuur van de werkgever.
Werkgever en werknemer zouden samen een sfeer moeten creëren waarin zo’n gesprek kan plaatsvinden, bijvoorbeeld door de verwachtingen over en weer vast te leggen in het verzuimreglement. Zo kunnen werkgever en werknemer op een volwassen manier zelf de door de WVP voorgeschreven re-integratiestappen bespreken; zonder standaard tussenkomst van de bedrijfsarts en zonder schending van de rechten van de werknemers.
Het bestuur van de NVAB is blij dat er voor de meeste werkgevers en bedrijfsartsen maar weinig verandert omdat zij al op de juiste manier werkten of met een enkele aanpassing weer volgens de regels werken.” –Einde citaat-.
De voorwaarden van AP verdwijnen als sneeuw voor de zon?
Fijn dat de NVAB gesprekken voert met de AP en dat het uiteraard allemaal best wel meevalt en het bestuur blij is dat er voor de meeste werkgevers en bedrijfsartsen natuurlijk maar weinig verandert! Even kijken wat er straks in het nieuwe verzuimreglement staat bij puntje 3 van de verzuimmelding onder het kopje ‘doorvragen naar de mogelijkheden’?
Oh ja, daar staat het: ‘Voordat de leidinggevende mag doorvragen naar de functionele mogelijkheden geeft de bedrijfsarts de werkgever en werknemer de volgende adviezen. Eerst de harde tl-verlichting uitzetten en aansluitend wat kaarsjes op de bureaus en de sfeerverlichting aan. Daarna huggen en knuffelen de leidinggevende en de werknemer elkaar voordat zij heel open zonder dwang en drang met elkaar in gesprek gaan over de specifieke arbeidstaken of deeltaken van de zieke werknemer. En zo werken zij nog lang en gelukkig samen’. Alles komt goed en de door de AP gestelde voorwaarden op pagina 11 van de beleidsregels verdwijnen als sneeuw voor de zon.
Zonder pagina 11 helemaal over te typen, houdt de AP in het kort toezicht op het volgende:
“betrokkene moet in vrijheid zijn wil kunnen uiten zonder dat aan het weigeren of intrekken van toestemming negatieve consequenties verbonden zijn. Er moet sprake zijn van ‘informed consent’, de verantwoordelijke voor de gegevensverwerking moet de betrokkene voldoende en begrijpelijk informeren over de verschillende aspecten van de gegevensverwerking die voor hem van belang zijn.
Verder geldt dat wanneer de verantwoordelijke de uitdrukkelijke toestemming van de betrokkene moet krijgen, de betrokkene expliciet zijn wil moet hebben geuit. Een stilzwijgende of impliciete toestemming is onvoldoende: de betrokkene dient in woord, schrift of gedrag uitdrukking te hebben gegeven aan zijn wil toestemming te verlenen voor de hem betreffende gegevensverwerking.
Met het gebruik van toestemming als grondslag voor de gegevensverwerking dient in een arbeidsrelatie bijzonder terughoudend te worden omgegaan. Gelet op de gezagsverhouding valt niet uit te sluiten dat een werknemer onder druk van de relatie waarin hij staat tot de werkgever zich gedwongen voelt toestemming te verlenen, zodat er geen sprake is van een vrije wilsuiting. Er zal daarom in de relatie werkgever-werknemer niet snel sprake zijn van een toestemming die in vrijheid is geuit.”
Lees deze beknopte maar letterlijke samenvatting gerust nog eens een keer of wat door en je kunt er duidelijk uithalen dat er meer dan voldoende ruimte is dat dit allemaal niet aan de orde is en dat de werkgever en werknemer dit gerust zonder standaard tussenkomst van de bedrijfsarts wel kunnen doen. Toch?
Toch maar echt niet doen
Toch? Of misschien toch ergens ook een heel klein beetje of juist heel veel niet? Dan echt niet doen, tenzij in ieder geval aan de volgende punten is voldaan:
- uw bedrijfsarts en/of arbodienst heeft een verklaring ondertekend de aansprakelijkheid volledig te dragen wanneer de AP het toch niet met het advies eens is;
- organisaties die tot op de dag van vandaag leidinggevenden trainen in het ‘uitvragen naar de mogelijkheden’ of nog erger ‘verzuimverlof aanvragen bij de leidinggevende’ dezelfde verklaring laten tekenen: de kosten van de boete die uw organisatie voor deze overtreding door AP kan worden opgelegd zal door deze opleidingsinstantie worden voldaan.
Of toch maar beter eerst wachten tot de AP met een persbericht of nieuwe richtlijn heeft verklaard dat de spelregels op basis van het overleg met de NVAB conform het advies aan hun leden zijn veranderd. En tot die tijd gewoon net als op de snelweg: wanneer er een bord van 100 staat en u een berichtje van uw arbodienst krijgt dat u en uw werknemer gerust 200 kunnen: niet doen.
Blijf weg van onzindiscussies!
Een andere tip: hou je verre van de onzindiscussies die momenteel op internet worden gevoerd, bijvoorbeeld dat er een keuze zou zijn tussen het voorstel van de AP of de NVAB. En laat u vooral niet inspireren door zogenaamde verzuimgoeroes die blij zijn met het NVAB gespreksresultaat en dan suggereren dat we deze problemen kunnen oplossen met inzetbaarheid en probleemoplossend vermogen (het drama van de zelfsturende teams). Amper een jaar geleden was verzuimverlof volgens deze connaisseurs de oplossing en nu sturen ze werkgevers nog dieper het moeras in.
Boete van € 810.000,-!
Extra informatie: de juristen Storm en Korremans hebben in ArbeidsRecht 2016/27 een prachtig betoog geschreven over dit onderwerp en benoemen en passant dat de boetebevoegdheid van AP per januari 2016 is verhoogd van maximaal € 4.500,- per overtreding naar maximaal € 810.000,- per overtreding of 10% van de totale omzet. Dit geeft aan welk bedrag er op de bekeuring kan staan en dus misschien handig om op te nemen in de verklaringen (aansprakelijkheidsstelling).
Betekent deze blog dat ik de beleidsregels van de AP goed en passend vind? Ik begrijp de doelstelling van de AP: excessen zoals die bestonden bij organisaties als Verzuimreductie en Abrona bannen. Daar behoort ook het aanpakken van modellen als Eigen Regie, Verzuimverlof aanvragen, de mogelijkheden uit laten vragen door de leidinggevende (terwijl juist de leidinggevende voor de medewerker vaak de reden voor het verzuim is) en de aanpak van verzuim door zelfsturende teams bij. Wat ik er van vind lijkt me onbelangrijk, net zo relevant als wat ik denk van het bordje 100 dat naast de snelweg staat, alleen weet ik dan wel dat een loden zool onder de rechterschoen dan machtig veel geld kan kosten.
Succes met de AP-puzzel, we hebben het er (voorlopig) mee te doen en eventuele liefhebbers kunnen via www.verefi.nl of op www.cs-opleidingen.nl heel binnenkort een gratis ‘Privacy-wijzer’ opvragen. Handig voor een goed gesprek met uw bedrijfsarts en/of arbodienst of opleidingsinstituut.
Mag ik een lans breken voor ‘Abrona’? Het ‘exces van Abrona’ was dat de werkgever de medische oorzaak van het verzuim registreerde. Dat mag niet – en dat wisten we allang. En toch deden ze het. De eerlijkheid echter gebied wel te zeggen dat ik nog steeds (grote) klanten heb die dat ook doen en er gewoon mee doorgaan. Dus zo ‘excessief’ is het registreren van de verzuimoorzaak nou ook weer niet.
Tegelijkertijd: het ‘Drama van Abrona’ was dat werknemer en leidinggevende samen afspraken maakten over inzetbaarheid. De AP maakt vervolgens beleid dat een oordeel over inzetbaarheid exclusief is voorbehouden aan de bedrijfsarts. Noch de werkgever noch de werknemer mogen daar zelfstandig over oordelen – meent de AP. In ‘de nieuwe lijn’ van de AP is inzetbaarheid een professionele gevolgtrekking van arts of AD op basis van geïnventariseerde beperkingen. Het is dus uitgerekend ‘het exces van Abrona’ dat helder het hoge ‘broodje aap’ gehalte van het onderonsje tussen NVAB en AP aan het licht brengt.
De waarschuwing om de communicatie van de NVAB op dit punt serieus te nemen is volkomen terecht. Maar de reikwijdte van die waarschuwing geldt m.i. ook voor de uitdrukking ‘het exces van Abrona’. Dat is niet helemaal terecht.
Beste Klaas,
Bedankt voor je reactie, en nog de allerbeste wensen voor 2017, moge het nieuwe jaar je gezondheid en geluk brengen.
Het beleid van AP is een verkorte herschrijving van wat er al jaren was, dus ook voor die tijd werden er al organisaties op dit vlak aangepakt. Abrona heeft de pech als een soort van voorbeeld te fungeren. Het ‘exces van Abrona’ is de typering van de beoordeling door de AP (dus niet die van mij) en het betreft met name het aanvragen van verzuimverlof (technisch gezien de beoordeling van arbeidsongeschiktheid door leidinggevende ipv door de bedrijfsarts) en geldt inderdaad ook voor het grootste deel van de branche, ergo een groot deel van de overheid. Inmiddels heeft is er zeer recente jurisprudentie die de AP daarin gelijk geeft (ECLI:NL:RBMNE:2016:6795)
Dat jouw grote klanten ermee doorgaan moeten zij zelf weten en ik weet dat dit zo is en vind het echt allemaal prima. Maar net zoals ik dit bij onze studenten doe adviseer ik je dat je zelf je rugdekking hebt geregeld als er bij een van jou klanten straks toch ergens onverwacht een AP-bekeuring van 800K uit een hoge hoed komt en het zwarte Jannen gaat beginnen 😉 Dat het dan niet zo is dat jij de adviseur bent en hier niets van gezegd hebt en jij opeens ergens tussen de 50 en 100K kwijt bent voor juridische ondersteuning. Een paraafje/handtekening van de opdrachtgever dat je het hebt uitgelegd en ze op de risico’s hebt gewezen kan dan heel goed uitkomen 🙂
‘Onzindiscussies op internet’, dat triggerde mij omdat ik de discussie heb aangezwengeld. WOW. Herwin. Sinds wanneer is het aankaarten van afwijkende opvattingen van twee gerespecteerde instanties te bespreken onzinnig?
Het rule based handhaven van een ongrijpbaar en dynamisch begrip als privacy is onmogelijk. Bij open normen is er altijd, ik herhaal altijd, ruimte voor discussie. Meningen over wat ‘best practice’ is (en wat niet) worden gevormd, in plaats van dat ze vastliggen. Jammer dat je mensen roept weg te blijven. Ik vraag me af waarom je die oproep plaatst.
Verder maak je jezelf er makkelijk te vanaf door te stellen dat jouw mening niet ter zake doet. Meer van je verwacht Herwin.
Als er een bordje 100 staat dan kun je daar van vinden wat je wilt, iedere mening over hebben die je wilt, net zoveel discussie over voeren als je wilt, dat is allemaal prima. Maar wanneer juist specialisten (in dit geval mbt de sociale zekerheid) dit ontkennen of de suggestie wekken dat daar geen
100 staat, dan past dit niet bij de maatschappelijke verantwoordelijkheid van die betreffende specialisten. Deze manier van ‘met elkaar over het onderwerp in gesprek gaan’ en suggereren dat de best practice gerust buiten het door de AP gestelde kader kan liggen (wij spreken af dat we gewoon toch
150 rijden) zet veel mensen met minder kennis op het verkeerde been en daar komt mijn benoeming van onzin vandaan en roep ik opdrachtgevers ook op om scherper op de aansprakelijkheid te gaan letten. We moeten ons realiseren dat er een black box qua claimbeoordeling ontstaat die werkgevers zonder beoordelingsmogelijkheid heftig veel geld per geval kunnen kosten en dan doen we er nog een schepje bovenop door ze een mogelijke extra boete van iets meer dan 800K te bezorgen? Dat is de reden waarom ik mensen oproep om weg te blijven wanneer de discussie op deze wijze publiek wordt gevoerd.
Wat jij of de gesprekspartners of ik vinden van het feit dat daar een bordje
100 staat is een andere discussie en die voer je vooral ter voorkoming van mis-interpretaties in werkgroepen, vakgroepen, maar zeker niet het publiekelijk suggereren of bejubelen van omgangsnormen die haaks staan op de boodschap van een handhaver. Ik noem het onzin omdat de AP hier als handhaver aantoonbaar geen boodschap aan heeft en de gesuggereerde ruimte niet accepteert. Juist daarom mag er meer van de specialisten verwacht worden dan oproepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid, sfeertje maken dan valt het wel mee of eigen regie mag niet maar anders kunnen we niet werken en dan mag het eigenlijk toch wel een beetje om maar te zwijgen over ‘duurzame inzetbaarheidsplannetjes’ (goed, prachtig onderwerp maar geneuzel waar het deze discussie betreft ;-).
Dus kaart gerust afwijkende meningen aan, ik juich dat enorm toe, maar voer de publieke discussie op basis van de feiten en niet vanuit het vertrekpunt dat die niet handig of niet werkbaar zijn. Feit is (helaas) dat de AP tot op dit moment de beleidsregels absoluut niet open maar gesloten, in beton gegoten en extreem scherp vast heeft gelegd en ook zo handhaaft. Dit los je niet op door te suggereren dat er sprake is van open normen Paul, want daar zit nu juist de kneep, volgens de AP is dit niet het geval 🙂
Voor jouw beeldvorming; ik ben het helemaal met jullie eens, maar daar ligt niet de weg naar een oplossing binnen de setting van de feiten en het vertroebelt de analyse die nodig is om tot de achterliggende oorzaken en redenen te komen. Dat is de reden waarom mijn mening in dit kader niet ter zake doet en mensen een andere verwachting van mijn schrijfsels hebben
Dank voor je reactie Herman. Heb je Netflix? Heb ik nog een tip voor je:
Gisteren een film over ‘internet’ gezien, eentje van Werner Herzog. “Lo en Behold: reversies of the connected world”. Boeiende documentaire waarin hij met zijn heerlijke accent vertelt over geschiedenis van het internet laat zien en het wel en wee van de sociale impact daarvan schetst. In één van de scenes vertelt een docent aan Stanford University –een van de meest prestigieuze universiteiten ter wereld– dat hij in het begin van zijn carrière 160.000 online-studenten had die zijn lessen gratis via internet konden volgen. Toen het lesprogramma doorlopen was konden ze de resultaten van zijn 200 (bevoorrechte) Stanford-studenten vergelijken met de studenten uit de rest van de wereld. Wat bleek? In de top 400 van beste studenten zat niet één Stanford student. De beste stond op de 413e plaats, uit een klas van 200 studenten. Dus voor elke goede student zijn er op de wereld 412 te vinden die béter zijn, maar niet naar Stanford kunnen. Waarmee ik maar wil zeggen: Je studenten oproepen om ‘online’ te negeren lijkt me behalve futiel ook niet slim. Samen bereik je méér. 😉
Beste Paul en Herwin
Ook ik heb grote problemen met de rigide opvatting van AP die weinig ruimte biedt voor nuance en voor een effectief verzuimbeleid. Een ‘hooggeleerde visie vanachter een groot bureau’ en niet gehinderd door hoe het in een bedrijf/organisatie gaat. Het klopt juridisch maar in de praktijk kun je er niets mee. Geen probleem voor de AP want die is verantwoordelijk voor de privacy en niet voor de verzuimschade (daar is hij niet van!). In mijn visie ligt de sleutel van een goede verzuimaanpak bij de direct leidinggevende die dagelijks de mensen meemaakt waarvoor hij/zij verantwoordelijk is. Bij goed leiderschap hoort ook dat je je mensen kent, inclusief zaken die vertrouwelijk (kunnen) zijn en in de privésfeer liggen. Op die manier krijg je ook zicht op ziekmakende factoren die niet medisch van aard zijn. Mijn ervaring is dat de meeste mensen daarover vrij open zijn, de interesse waarderen en meer vertellen dan de leidinggevende (en andere collega’s) mogen vragen. En dat hoeft echt niet met kaarsjes. Je mag het alleen niet registreren, oké, maar je kunt er wel een effectief verzuimbeleid mee uitvoeren. En als er afspraken worden gemaakt over taken die wel/niet mogelijk zijn, dan is een advies van de bedrijfsarts over de belastbaarheid m.i. een gebruikelijke gang van zaken, dus niet echt nieuw. En bij twijfel zou ik een advies van de arbeidsdeskundige vragen. Kortom: er is nog wel ruimte in de praktijk. Bij mooi weer en weinig/geen verkeer rijd ik wel eens harder, bij mist juist niet. Maar jullie hebben wel gelijk als een onwelwillende werknemer er een hele zaak van maakt. Dan gaat het om de juridische werkelijkheid en niet om de pragmatiek. Raar landje eigenlijk, waar we in leven…..