Masterplan Politie (2): “de noodzakelijke landelijke stijging van de daling”

Halverwege vorige maand schreef ik mijn blog over de mogelijke verbeterpunten voor het masterplan waarmee de politie het hoge verzuim terug zou kunnen brengen. Het was redelijk Jip en Janneke, dus je zou denken dat het dan wel ergens wordt opgepakt. En wat gebeurde er op 4 januari? M’n app, mail etc. stond vol met meldingen dat De Telegraaf en zelfs de NOS groot nieuws hadden over het hoge verzuim bij de Politie. “Je blog wordt op veel plaatsen gelezen, goed man, gefeliciteerd, je legt de vinger op de zere plek, etc.” Allemaal bedankt, maar niets is minder waar.

Gelet op de gebruikte argumenten en onderbouwingen heb ik zelf niet de illusie dat er iemand bij de NOS of De Telegraaf de blog heeft gelezen of zelfs maar heeft gezien. Wat ik wel zie is dat er in de social media opeens creatieve adviseurs met zeg maar ‘geleende’ masterplannen voor de Politie voorbijkomen. Geen zorg, dit verhaaltje gaat verder niet over van wie welk ideetje is. In plaats daarvan ga ik proberen om de (wel) meelezende beleidsmakers en de professionals uit de wereld van Verzuim wat denkedingetjes mee te geven.

Oké, nu over tot het GROOOOOOOTE nieuws: bij de NOS en De Telegraaf kwam men tot het inzicht dat er blijkbaar veel verzuim bij de Politie is en dat het vurige gewenste blauw niet op straat is maar thuis ligt te verpieteren in bed. Ergens wordt ook minister Grapperhaus aangehaald: hij schrijft aan de Tweede Kamer dat het verzuim bij de politie nog steeds te hoog is. Per 1 december was het 7 procent. Bij een enkele eenheid is wel een daling te zien, maar “de noodzakelijke landelijke stijging is nog niet ingezet”, erkent de minister.” Nog eens een paar keer goed teruglezen; de noodzakelijke landelijke stijging van de daling?? Maar ik begrijp hem wel hoor en om de een of andere reden heb ik er nu nog meer vertrouwen in dat het allemaal wel goed komt, u toch ook? Zeker nu korpschef Akerboom heeft aangekondigd om voor mei van dit jaar met een (master?)plan te komen waarmee hij het ziekteverzuim terug gaat dringen, want de afgelopen 4 jaar heeft de Taskforce voor de aanpak van het verzuim kennelijk niet gebracht wat er van werd verwacht. Zie voor de oorzaken mijn vorige blog.

De berichtgeving ontrafeld

Eerst eens de punten op een rijtje zetten. De Politie was 3.000 mensen ‘kwijt’ omdat ze die niet in het verzuimsysteem hadden staan. Dit gebeurt bewust want het fijne van dit ‘kwijtzijn’ is dat het verzuimpercentage DAN (dus zonder die 3.000 om misverstanden en misrekeningen te voorkomen) op iets meer dan 7% uitkomt. Dus samen met die 3.000 schat ik het totaal aantal verzuimende agenten (nog steeds) eerder op 6.000+ dan lager. Het gevolg van deze administratieve handigheid is dan automatisch wat er in de stukjes van de Telegraaf en NOS staat: sancties van 2 tot 4 miljoen euro en thuiszittende agenten die verwaarloosd worden. Dat lijkt me laag geschat: het aantal sancties stond eind september op 103 (:9 x 12 = 137,33 x € 40.000,- [gem bruto jaarloon] = € 5.493.200,-). De sanctie zal dus eerder boven de 5 miljoen uitkomen.

Vergeten en verwaarloosd? Ik denk vooral ‘kwijt’, maar die agenten mogen ook een hand in eigen boezem steken, want stel je zit inmiddels een jaartje of 3 tot 4 thuis en behalve je maandelijkse loonstrookje hoor je steeds helemaal niks. Wat zou je dan zelf kunnen doen? Dat is de eerste verdieping van het Masterplan deel 1 (die je natuurlijk overal kunt gebruiken): iedereen die langer dan 3 maanden thuis zit wordt bezocht en dit is één van de vragen: Wat had je hier zelf aan kunnen doen en wat heb je hier zelf aan gedaan? Een bekende Nederlander noemt het ook wel ‘va-banque in de spiegel kijken’.

‘Het probleem met de bedrijfsartsen’

In deze blog zoem ik in op één onderdeel, wat ik noem: ‘het probleem met de bedrijfsartsen’. Er is in Nederland, ook in Politiek Den Haag, de afgelopen jaren stevig druk uitgeoefend om de rol van de bedrijfsartsen kleiner te maken, met name door de vakbonden (binnen de SER). Die zouden niet onafhankelijk en te veel op de hand van de werkgever zijn. Terwijl uit alle onderzoeken blijkt dat zowel werkgevers als werknemers het tegendeel beweren (84%!) en de bedrijfsarts door beide partijen als onafhankelijke professional steeds hoger gewaardeerd wordt. Het probleem lost zichzelf op; er is een dringend tekort aan bedrijfsartsen en dat lossen we zeker niet op met de arbeidsarts die de SER wil.

Het tekort aan bedrijfsartsen zal dit jaar versneld, zeker na 25 mei, extra nijpend worden i.v.m. de Europese handhaving op de nieuwe privacy-spelregels, die ook in de verzuimbegeleiding een grote impact hebben. Dit probleem zal de komende jaren grotendeels worden opgelost doordat steeds meer bedrijfsartsen binnen Taakdelegatie gaan samenwerken met speciaal hiervoor opgeleide register casemanagers die de aantekening TD hebben behaald (RCM-TD of ROV-TD).

Een totaal onderbelichte oorzaak voor het tekort aan bedrijfsartsen is dat het tekort door de werkgever zelf wordt veroorzaakt. Maar ook de wijze van calculeren door bijvoorbeeld de stichting NIVEL (die nu ook Taakdelegatie onderzoekt) die in hun meest recente raming van 2011(!) aangeeft dat het tot 2028 allemaal best wel goed komt. Voor de minstens 10 mensen in Nederland die dit leuk vinden is het rapport hier te vinden.

Even finetunen op het dossier Politie

Ik zoom nu in op de 137,33 loonsanctiedossiers bij de Politie. We moeten ons wel steeds realiseren dat dit dus slechts een fractie van het totale probleem is. Voor de beeldvorming: in  2016 gaf UWV aan heel Nederland volgens haar jaarverslag 3.575 loonsancties (pagina 17 jaarverslag 2016) op een aantal WIA-aanvragen van 61.725 (inclusief achterstand). Rekensom leert dan dat 3.575 : 61.725 x 100 = 5,79%.

Dus van alle beoordelingen resulteert 5,79% in een loonsanctie. Laten we de 137,33 loonsancties eens naar beneden afronden op 5% in plaats van de 5,79% van UWV. Dat is 133,77 x 2 = 274,66 agenten en dat is dan dus 10%. Vermenigvuldigd met 10 is 100% dan 2.746,6 agenten. Dus de 5,79% van UWV komt inderdaad akelig dichtbij de 3.000 agenten die ‘kwijt’ zijn.

Mooi vak toch dat casemanagement, je combineert wat toetsbare cijfers en je kunt er zulke leuke dingen mee doen 😊. Bijvoorbeeld aantonen dat het berichtje wat de Politie op 4 januari 2018 plaatst, 80% van alle verzuimdossiers zijn op orde, onmogelijk waar kan zijn. Ook is het boeiend om te zien dat het probleem van 2 tot 4 miljoen op een loonsom van 4 miljard met een percentagebenoeming van 0,05 tot 0,1% van de loonsom zo mooi klein gemaakt wordt. Wanneer je dit echter doorrekent dan zijn 137,33 dossiers dus 0,1% van de kosten, toch?

De strategie is helder: maak het probleem klein: 0,1% waar heb je het nou over? Oké, nog een keer: deze 0,1% van de loonsom gaat over slechts 5% van alle agenten die de 2 jaar verzuim hebben volgemaakt. Dus als 5% van de agenten met 2 jaar verzuim 0,1% van de loonkosten is, dan bedragen de kosten voor de agenten die 2 jaar hebben verzuimd 2%. Hmmm, 2% van die 4 miljard is dan slechts maar € 80.000.000,- (80 miljoen euro). En oh ja, natuurlijk die 5 miljoen van de sancties erbij maakt 85 miljoen. Dan hebben we dus alleen de agenten die de 2 jaar verzuim hebben volgemaakt.

Dan zijn er natuurlijk ook nog de werknemers die korter dan 2 jaar verzuimen, want de meeste werknemers, ook bij de Politie, zijn gelukkig al weer veel eerder aan het werk. Gebruikelijk betreft deze groep circa 90% tot 95% van het verzuim. Deze groep is dus niet in deze kostenberekening meegenomen en bij de Politie kan de groep van meerjarig verzuim wel eens extreem oververtegenwoordigd zijn en dus inderdaad richting de 15% of zelfs 20% van al het verzuim gaan. Een extreem hoog percentage van 20% werknemers die de 2 jaar vol maken, betekent dat de bijbehorende loonkosten dus ook 1/5^e van het probleem zijn.

Terug naar ‘het probleem’ met de bedrijfsartsen

De meest gebruikte methodiek is de inschatting dat er 1 fte bedrijfsarts nodig is per 4.000 werknemers. Bij de Politie is dat dus circa 12 fte bedrijfsartsen en er is vast een heel slim en briljant iemand op de afdeling Inkoop die ergens aan een paar knopjes draait en dan op 10 fte bedrijfsarts uitkomt. Bij externe inkoop op basis van € 150,- per uur x 1.600 uur (x2 fte) is dat toch mooi een besparing van € 480.000,-. Hup, de eindejaarsbonus toch maar weer mooi in de pocket! Diezelfde bedrijfsartsen zouden dus 23,30 uur per werknemer kunnen besteden die nu ‘verwaarloosd’ 2 jaar thuis zit; dat is dus 1 klein uurtje per sanctie per maand, 2 jaar lang. Als ze dan 10% succesvol zijn dan is de besparing € 550.000,- terwijl een reductie van de sancties met 50% in 1 jaar de ondergrens van de verwachting moet zijn! Oh ja, voor een eerlijk vergelijk van de besparing moeten nog wel de kosten voor de vertrekregeling van de briljante medewerker van de afdeling Inkoop afgetrokken worden 😊!

Wat zijn nu de belangrijkste lessen die we uit dit voorbeeld kunnen trekken?

1. De huidige en algemeen gebruikte wijze van capaciteitsberekening en inkoop van de bedrijfsartsuren die in Nederland wordt gebruikt is net zo achterhaald als een winkel waar ze dinosaurusvoer verkopen. In deze tijd van inzetbaarheid is de relatie werknemer/werkgever zo essentieel en kostbaar dat een capaciteitsberekening uit moet gaan van wat er nodig is en niet van wat er zou kunnen zijn. Klinkt heel simpel, maar lees alle 57 pagina’s van het NIVEL-rapport maar eens goed door en arceer met een marker waar de problematiek vanuit deze invalshoek wordt benaderd. Ik beloof je dat je geen RSI oploopt.
2. Wanneer de inzet van bedrijfsartsen (in samenwerking met casemanagers TD) meer van de verzuiminfrastructuur afhangt dan van het aantal mensen dat werkzaam is en niet verzuimt, heeft dat voordelen. Bijvoorbeeld dat er dan veel sneller en meer adequaat op de benodigde inzet van bedrijfsartsen en casemanagers TD kan worden gestuurd. Zolang je als organisatie niet open durft te zijn over de echte omvang van het eigen probleem is het een illusie dat er juiste capaciteitsberekeningen kunnen worden gemaakt. Klein maken, wegwuiven, bagatelliseren, mooi praten, omdenken of ontkennen, noem het maar op het gaat je probleem niet oplossen.
3. Ook is een capaciteitsbenadering voor de inzet van bedrijfsartsen die daarnaast stoelt op de kosten voor verzuim en arbeidsongeschiktheid meer realistisch (en minder amateuristisch). Voor de Politie betekent 40 uur extra bedrijfsarts op basis van een uurtarief van € 150,- een nota van € 6.000,- terwijl (alleen al) de kosten voor de sancties bijna € 106.000,- per week bedragen. Een dergelijke nieuwe benadering zal zeker een revolutie voor de interne kijk op verzuim binnen de Politie (maar ook andere publieke organisaties als de Zorg en Onderwijs) betekenen maar ze plaatst de interne en externe discussie over de kosten in een totaal ander daglicht.
4. De combinatie van probleemontkenning en de nieuwe spelregels privacy en verzuim/re-integratie maken het risico extra groot dat het toch al complexe en delicate werk van de bedrijfsarts en de casemanager TD straks ergens weer opnieuw gaat verzanden in interne belangetjes en politiek gesteggel.

Geen leuke conclusie en ik vertik het om me neer te leggen bij de gedachte dat het niet goed komt met de aanpak van het verzuim bij de Politie. Ik blijf erbij dat nog in 2018 met de juiste instelling, focus en professionals het grootste deel van het verzuimprobleem kan worden opgelost.

De gemiddelde agent heeft voor het beroep gekozen en doet het werk met passie en toewijding. Een gemiddelde agent wil niet alleen lekker aan het werk, maar ook een luisterend oor als hij voor de zoveelste keer aangeeft wat er niet goed gaat sinds de reorganisatie. Hij wil vanuit het veld input geven zonder daarbij zelf met de problemen opgezadeld te worden.

Eerste stap; ga met de medewerkers in gesprek

Daar zit een belangrijke kern van het probleem en die los je ook niet op met extra loonsverhogingen of andere jaren-80-vakbondsretoriek. Je begint als organisatie met de eerste stap: ga eerst met je mensen die langdurig verzuimen in gesprek, alle 6.000. Uit die gesprekken komen de problemen, conclusies en oplossingen naar voren en kunnen werkgever en ook werknemers hun keuzes maken. Ik zie een prachtig organisatie-onderzoek dat geen geld kost maar enorm veel verzuimkosten gaat besparen, ga er voor!