De haalbaarheid van duurzame inzetbaarheid

Ik las van de week in het AD (woensdag 8 februari economie pagina 18 en 19) een stukje van Han Anema, hoogleraar Verzekerings- en bedrijfsgeneeskunde: een bijzondere UWV leerstoel die door UWV is gefinancierd. Het verhaal begint met “Kankeroverlevers verliezen te vaak niet alleen hun gezondheid maar ook nog eens hun baan”. In het verslag komt een mevrouw aan het woord die op de dag voor haar ontslag de diagnose nierkanker kreeg. Ze hoorde nooit meer iets van haar werkgever, geen bloemetje, geen kaartje en ervaart dit tot op de dag van vandaag als bijzonder pijnlijk.

Ik ben blij met dergelijke verslaggeving, ook al betreft het een pijnlijk en daarom emotioneel heftig verhaal. Uiteraard heb ik alle begrip voor de standpunten van Anema en de gevoelens van de betreffende mevrouw en alle andere niet genoemde werknemers die hetzelfde is overkomen. Toch heb ik ook begrip voor de werkgever(s) en dat gaat niet over die bos bloemen en dat kaartje die ze natuurlijk hadden moeten sturen. Waarom ik ook voor de werkgevers begrip heb, zal ik proberen uit te leggen.

Waar Anema als hoogleraar Verzekerings- en bedrijfsgeneeskunde met geen woord over rept, is dat de werkgever zeer zwaar wordt gestraft wanneer een werknemer een dergelijke verschrikkelijke diagnose krijgt. Denk maar eens terug aan je jeugd, wat waren de allerergste straffen die je kon krijgen? Dat waren de straffen voor dingen waar je niks aan kon doen of nog erger; straffen voor dingen die je niet had gedaan. En dat is wat in Nederland, als enige land ter wereld, gebeurt: de werkgever wordt zwaar gestraft voor iets dat volledig buiten diens schuld en/of invloedssfeer ligt.

Herverdeling van lasten nodig

Het verslag over het onderzoek van Anema is, zonder dat hij het zo bedoelde, een prachtig bewijs waarom een nationaal project als duurzame inzetbaarheid gedoemd is te mislukken. Er wordt immers net zo weinig, ik denk zelfs minder, rekening gehouden met de werkgevers in Nederland als dat werkgevers onvoldoende rekening houden met de onfortuinlijke werknemers die door hun ziekte ook nog eens hun baan kwijt raken. Om de kans op succes te vergroten en het project duurzame inzetbaarheid levensvatbaar te maken, is een andere belichting en benadering van de werkgever nodig waarbij ook de herverdeling of nivellering van de lasten essentieel is. Wanneer we binnen de Duurzame Inzetbaarheidsvraagstukken geen oog hebben dat een werkgever alle risico’s draagt binnen de context van het dienstverband, hoe kunnen we dan bij duurzame inzetbaarheid zeggen dat de werknemer zelf in de regie staat en dat we de werknemer zelf in de activerende houding krijgen?

Voorbeeld

Per 1 januari hebben we een nieuwe collega in dienst genomen, 55+ en met een stevig cv waar het fysieke klachten betreft (FOEI Herwin! Mag jij helemaal niet weten!!!). Geen ervaring met onze tak van sport en een oude werkgever die ervaren gekwalificeerde mensen aan de kant zet om in te ruilen voor een jonger en goedkoper net-afgestudeerd exemplaar.
Stel dat morgen de ziekmelding komt. We wisten al dat … jaja, foei foei…maar goed, we wisten het wel. We weten ook dat UWV desgevraagd zegt dat we de werknemer eerst tot 1 juli in de WW hadden moeten houden om no risk te krijgen. Eh, maar ik heb per 1 januari werk dus hoe moet dat dan? Sorry, regels zijn regels en 1 juli is 1 juli. Sure en bedankt voor jullie ondersteuning aan onze poging tot het vergroten van de inzetbaarheid.

De ziekmelding dus. Waar ben ik nu als werkgever verantwoordelijk voor en welke risico’s loop ik?
– 2 jaar loon doorbetalen;
– Kosten bedrijfsarts;
– Kosten verzuimbegeleiding (bijvoorbeeld casemanager, arbeidsdeskundige)
– Kosten interventies;
– Kosten re-integratie;
– Kosten transitievergoeding;
– Jaja, de bloemen en het kaartje bij het ontslag;
– 10 jaar doorbelasting van een eventuele WGA

Positief denken, glas half vol: dus stel, onze collega meldt zich helemaal niet ziek. Dan moet ik veel tijd en energie in de begeleiding stoppen om hem op te leiden. En dat doe ik met liefde en plezier, maar eigenlijk en bezien vanuit riskmanagement Sociale Zekerheid ben ik redelijk gestoord bezig omdat ik willens en wetens een groot risico aanga. Omdat ik voor deze inzetbaarheid mijn kostbare uren misschien bij voorbaat in een bodemloze put gooi en daarmee ook andere collega’s tekort doe.

Waarom 12 jaar betalen voor iets waar je niets aan kan doen?

Dus als ik naar de positie van de werkgevers in Nederland kijk, dan vraag ik me af wanneer de media aandacht gaan besteden aan de volstrekt oneerlijke en buitenproportionele eenzijdige lastenverdeling die de overheid sinds begin jaren 90 bij werkgevers opstapelt? Waarom moet een werkgever in Nederland als het even tegenzit 12 (twaalf) jaar betalen voor iets waar hij niets aan kan doen? In het stukje van Anema staat dat er jaarlijks een kleine 40.000 werknemers kanker krijgen. In het 2e verzuimjaar betalen de werkgevers nog het loon voor de meldingen van het jaar daarvoor en de meldingen van dit jaar, dat is in jaar 2 dus 80.000 jaarlonen. Daar komt jaarlijks bij dat circa 3.500 van deze werknemers een WGA-toekenning krijgt die aan hun (ex)werkgever wordt doorbelast.

Wat is nu de samenhang tussen duurzame inzetbaarheid en genoemde buitenproportionele en eenzijdige lastenverdeling? Dat ook waar het de duurzame inzetbaarheid betreft, de liefde van 1 kant komt; de overheid wil iets en de werkgever moet zich inspannen, de energie erin steken, de rekeningen betalen EN is de trotse eigenaar van alle risico’s en kosten die ik geschetst heb. Voorwaar, ik zie alle ingrediënten voor een buitengewoon kansrijk en geslaagd project 😉

En voor het geval iemand denkt, maar jij krijgt toch een fiscaal voordeel voor die werknemer? Klopt, voor onze nieuwe collega betaal ik als werkgever circa van € 7.000,- minder aan werkgeverslasten. Dat is een typisch Nederlandse truc die een sigaar uit eigen doos heet en alleen al voor de kosten van het leertraject niet toereikend is, laat staan dekkend is voor alle andere inspanningen en risico’s. Begrijpen we het probleem? Andere werkgevers zullen mogelijk meer risicomijdend zijn.

Ter afsluiting een klein vraagje:

Hoeveel werkgevers krijgen in Nederland een bloemetje en kaartje van hun werknemer waarop staat: bedankt dat je me de afgelopen 2 jaar mijn loon hebt doorbetaald, terwijl je er niets aan kon doen!