De AVG: antropomorfiseren vermijden
Ik las het betoog van Nico van Hemmen in BG magazine “de AP schiet door in haar beschermingsdrang werknemer”. Herkenbaar en ik ben het over de hele linie redelijk met hem eens. Komisch is wel dat meteen rechts naast het stukje een ander artikeltje staat te knipperen: “AP tikt UWV op de vingers” waarin een aantal, voor de vaste lezers herkenbare aspecten worden benoemd; de belangrijkste zijn de meerfactorauthenticatie en geen of verkeerde taakdelegatie omdat de verzuimbegeleiding en het uitvragen niet onder toezicht van een verzekeringsarts gebeurt en er bij het bellen geen bedrijfsarts betrokken is. Dus ook hier, bij een overheidsinstelling, ‘schiet de AP door’ zou je kunnen zeggen en niet alleen bij werkgevers.
Inmiddels laten ook de media toenemend van zich horen. Zo kwam Trouw op 27 december 2017 met een artikel waarin wordt beschreven dat datalekken nu nog onbestraft blijven, maar dat de wereld er vanaf mei 2018 anders gaat uitzien met boetes die kunnen oplopen tot 20 miljoen Euro. Kortom, links en rechts worden er mensen wakker en begint er zoiets als een eerste bewustwording van de veranderingen die er ons te wachten staan. Weinig tot niets valt er te lezen over de megaveranderingen die ons te wachten staan en die te maken hebben met de verschillende vormen van ‘KI’ zoals BKI, AKI en KSI. De wat? Ik hoor het je denken…. Artificial Intelligence (AI en hierna kunstmatige intelligentie KI) zoals de beperkte kunstmatige intelligentie (BKI), denk hierbij aan je TomTom, of een ‘zelfdenkende thermostaat’ die ook je miniklimaatmanagement doet. Zie het niveau als een Neanderthaler die erachter komt dat je met een knuppel een wild schaap kunt doden en dat de vacht lekker warm is.
Kunstmatige super intelligentie overtreft de mens
Wanneer we van de BKI naar de algemene kunstmatige intelligentie opschalen (AKI) dan praten we over een KI die de mens in intellectueel opzicht op elk gebied minimaal evenaart. Naar deze variant zijn we hard onderweg en probeer je de rol voor te stellen van bijvoorbeeld een KI als rechter. Waar een rechter 10 jaar nodig zou hebben om alle vonnissen voor een complexe zaak te herleiden, doet de AKI daar misschien een minuut of 5 over. En met dezelfde tijd als extra, dus in pakweg 10 minuten, wordt ook de volledige Europese jurisprudentie in iedere willekeurige taal herleid en naar de casus terugvertaald. Ik kan me voorstellen dat het tegen deze achtergrond is dat de EU in haar wetgeving ten aanzien van de Data Protection Officer heeft opgenomen dat het een zelfstandig ademend natuurlijk persoon moet betreffen. Of het veel zal uitmaken is van een andere orde.
Blijft over de kunstmatige super intelligentie (KSI). Deze KI is onvoorstelbaar slim, VEEL slimmer dan welke mens dan ook. Hieronder vind je een indicatie die het verschil in intelligentie ten opzichte van de mens heel globaal laat zien (en je mag het verschil gerust ook x2 of x3 nemen).
0 → 100
-kip—chimp-dolfijn—mens——————————————————————————————–KSI
In het recente verleden zijn er biologen geweest die een pleidooi hebben gevoerd om een dolfijn dezelfde status te geven als mensen omdat ze zo enorm intelligent zijn (Scientias 4 januari 2010). Omdat er meer nodig is dan alleen ‘intelligentie’ om bijvoorbeeld een IKEA-kast in elkaar te zetten, iets wat een dolfijn in 5 jaar nog niet gaat lukken, is het er waarschijnlijk nooit van gekomen. De cognitieve vermogens en vaardigheden zijn zeker net zo belangrijk. Met Cognitie bedoelt men het vermogen van opnemen en verwerken van kennis. Los daarvan vallen ook zaken als concentratie, aandacht en bewustzijn samen met waarnemen, taal en denken onder de cognitieve vaardigheden.
De vraag die zich meteen aandient is of een KSI niet alleen in 1 minuut de kennis van 5 miljoen boeken tot zich kan nemen, maar ons daarnaast ook cognitief in diezelfde mate zal gaan overtreffen? Het antwoord is ja. En wat dat gaat betekenen kan geen mens zich ooit voorstellen zonder bijvoorbeeld ons bloed door middel van nanotechnologie zelf met KI te verrijken. De gedachte van een simpele processor in ons brein is erg 2018 en zeker net zo primitief als de sensatie die de Neanderthaler beleefde toen hij de handigheid van een knuppeltje ontdekte.
Wat zijn de prognoses die de slimste mensen ter wereld hierover nu doen? De een zegt dat de eerste KSI rond 2030 haar intrede doet, anderen verwachten dit ergens rond 2050. Vrij beperkt, minder dan 5%, is de groep die denkt dat het niet gaat gebeuren. En als het dan gaat gebeuren dan is er een groep die hier super positief over is: einde aan enge ziektes, einde aan honger en zelfs einde aan de sterfelijkheid van mensen. Dan is er ook een groep die iets minder positief is: einde van de mensheid, binnen 3 uur uitgeroeid door de KSI. Nou Herwin bedankt, lekker begin van 2018, verder nog iets?
KSI heeft geen geweten
Ja, ik heb nog wel een paar dingetjes, een ervan is bijvoorbeeld het bruggetje naar de titel en de nieuwe Europese wetgeving met betrekking tot de privacy. Iets wat KSI namelijk niet en naar verwachting nooit zal kunnen, zijn zaken als ‘voelen, ervaren en beleven’. KSI zal die emoties wel kunnen aanleren maar niet zelf en authentiek voelen, ervaren en beleven (en dus geen geweten hebben). In al haar briljante superioriteit zal zij de sensatie zoals die van onze blij knuppelende Neanderthaler dus nooit zelf kunnen beleven. Het gevolg hiervan is dus dat een KSI, maar ook AKI of BKI geen menselijke eigenschappen kan ontwikkelen zoals bijvoorbeeld kwaadheid die uitmondt in terrorisme. Boosaardige KI is boosaardig omdat het door mensen zo is geprogrammeerd en niet omdat het zelf dat gevoel heeft ontwikkeld, dat kan het niet (wel in films natuurlijk 😊). Voor degene die het leuk vindt hierover meer te lezen: een voorbeeld is een studie van John Searle “Minds, Brains and Programs (Chinese room)”.
En wat is nu de relatie tussen dit verhaal en het hele privacy-gebeuren dat vanuit ‘Brussel’ vanaf medio mei op ons wordt losgelaten? Laten we het erop houden dat Europa ietsjes behoudend is waar het de wens betreft om stevig mee te doen met de ontwikkeling van beperkte kunstmatige intelligentie (dus BKI) naar algemene kunstmatige intelligentie (dus AKI) naar kunstmatige super intelligentie (KSI). Zoals met wel meer zaken kiest Europa ervoor om wel wat te doen, maar dit zo te doen dat het allemaal controleerbaar moet zijn (en het dus niet te doen). De nieuwe AVG is dus een controlemechanisme dat zich, omdat we ons daar nu ergens bevinden, hoofdzakelijk richt op de beperkte kunstmatige intelligentie (BKI) waar we op dit moment mee te maken hebben. De haalbaarheid van dit Europese privacybeschermingsproject is uiterst twijfelachtig omdat grootmachten als China, de VS, Rusland, maar ook India en Zuid-Amerika zwaar op de ontwikkeling van KI inzetten. Europa zet zichzelf de komende jaren waarschijnlijk op een onoverbrugbare achterstand, met alle gevolgen van dien.
Menselijke eigenschappen toeschrijven aan mensen en dieren
Dit brengt me bij de titel: ‘De AVG: antropomorfiseren vermijden’. Antropomorfiseren betekent zoveel als het toeschrijven van menselijke eigenschappen aan dingen en dieren, iets wat tegenwoordig schering en inslag is. Bijvoorbeeld katten die in kleertjes gehesen, haartjes geföhnd en met een brilletje op regelrechte youtube-sterretjes zijn. Nog even en er zijn mensen die beweren dat reeën in het bos geëmotioneerd naar de Mattheus Passion kunnen luisteren. De AP als instituut is vanaf dit jaar een werkmaatschappij van Brussel waar mensen handhaven wat in Brussel is besloten. En we kunnen moeilijk verwachten dat alle mensen bij de AP uit zichzelf naar huis gaan, bijvoorbeeld omdat ze vanuit zichzelf weigeren om feodaal te acteren. Als we kritisch willen zijn op de AP dan is het wellicht verstandiger om de pijlen op Brussel te richten. Daar wordt de keuze gemaakt om de EU in het licht van de voortschrijdende techniek, middeleeuws te laten acteren vanuit de angst dat het de KI is die ons van onze eigenheid en identiteit gaat beroven.
De kans dat dit door operationele toepassingen met data gaat gebeuren is minimaal en die data op zichzelf zijn niet meer dan data: levenloos, emotieloos, ongevaarlijk. KI is als gezegd niet cognitief dus het kwaad zal (zoals altijd) van de mensen afkomen, in dit geval de mensen die programmeren. En als dit binnen Europa moeilijk wordt gemaakt dan gaat dat heel simpel gewoon buiten Europa gebeuren. Voor nu is mijn inschatting dat de impact van de nieuwe AVG vooral de gebruikers (redelijk laag risico) van datasystemen gaat raken en de essentie, het beïnvloeden van de programmeurs (veel groter risico) in haar bedoelingen als het ware schampt.
We zullen over een paar jaar gaan zien of de wel erg behouden koers van de EU (met een voorzitter die afgelopen zomer in Letland met een stalen gezicht vertelde dat hij geen smartphone heeft) schadelijk is geweest voor een essentieel element van vooruitgang: innovatie. Met name de nieuwe ontwikkelingen van en de omgang met big data en het gebruiken van supercomputers zoals Watson.
Maar goed, een bekende Nederlander zei dat ieder nadeel zijn voordeel heeft. Laten we zolang het duurt (en dat zal geen 10 jaar zijn) onze tijd, kennis en inzichten gebruiken om binnen de nieuwe kaders naar oplossingen, het verbeteren van bestaande methoden, nieuwe werkmodellen en nieuwe vormen van wel toegestane registratie te zoeken. Zie het maar als SMI in plaats van BKI op basis van een best wel intelligent computertje: het menselijk brein! 😊
